Gemeente Amstelveen — hoe zorg je dat bestedingen bij de juiste mensen terecht komen?

De gemeente Amstelveen vroeg SeederDeBoer om een kosteneffectiviteitsanalyse te maken en hiermee te onderzoeken of de financiële middelen in het sociaal domein goed worden besteed. Het werd een empathische reis met veel aandacht voor de praktijk.

Maatschappelijke zorg vanuit gemeenten staat onder druk

De gemeente Amstelveen heeft zoals veel gemeenten te maken met stijgende uitgaven voor het sociaal domein. De decentralisatie van taken op het gebied van jeugd, werk en zorg in combinatie met een toenemende druk vanuit het rijk maakt het lastig om te komen tot een doelmatige en duurzame besteding van financiële middelen. SeederDeBoer hielp de gemeente Amstelveen om haar financiële bestedingen in het sociaal domein te optimaliseren en daarmee de kwaliteit van haar maatschappelijke dienstverlening in de praktijk.

Hoe zorg je voor je financiële keuzes in de praktijk? Hoe komt het geld terecht bij de mensen die het echt hard nodig hebben?

De gemeente Amstelveen wil er werkelijk zijn voor de mensen die de zorg in de praktijk het hardst nodig hebben. De opdracht aan SeederDeBoer was: een kosteneffectiviteitsanalyse. Worden de financiële middelen in het sociaal domein goed besteed? De complexiteit van de financieringsstromen in het sociaal domein vraagt om een aanpak waarin alle facetten worden meegenomen: van de subsidieverstrekking en sturing door de gemeente tot aan de ervaringen en beperkingen die de welzijnsorganisatie en de doelgroep ervaart. Een aanpak kortom die niet blijft hangen aan de (financiële) oppervlakte maar die echt de diepte ingaat, met een scherp en betrokken oog voor de consequenties van financiële keuzes in de praktijk van de maatschappelijke zorg.

Onze werkwijze

Om te komen tot een duurzame verbetering van de bestedingen van de gemeente Amstelveen in het sociaal domein hebben SeederDeBoer en de gemeente Amstelveen samen 4 fases doorlopen.

We wisten al voor vertrek dat deze reis om meer vroeg dan een simpele kosten- en batenanalyse. Door goed te luisteren naar alle betrokkenen bij de gemeente Amstelveen en welzijnsorganisaties, van bestuur tot medewerkers, kregen we zicht op de belangrijkste behoeften en financiële uitdagingen in het sociaal domein. Al snel werd duidelijk deze reis alleen succesvol konden maken door onderweg een aantal intensieve praktijkexcursies in te plannen. Alleen zo zouden we werkelijk zicht krijgen op de impact van het financiële beleid van Gemeente Amstelveen in het sociaal domein.

Voordat de reis begon hebben we samen de vertrekpunten bepaald. Naast een kosteneffectiviteitsanalyse wilden we echt diep de praktijk van het sociaal domein induiken. Vanuit oprechte interesse, betrokkenheid bij het thema maar vooral ook vanuit de overtuiging dat de kwaliteit van de welzijnsondersteunende maatregelen in de praktijk maatgevend moet zijn bij het bepalen van het optimale financiële beleid. Het model van Wouter Hart (‘bedoeling – leefwereld – systeemwereld’) heeft aan de basis gestaan van deze aanpak, die ons dwong om doelgericht tot de kern te komen. Wordt het geld wel gebruikt waarvoor het bedoeld is? Wat gebeurt er precies met het geld in de praktijk? Wat zijn de gevolgen van financiële keuzes voor het maatschappelijke en sociale werk vanuit de gemeente Amstelveen? En vooral, wat is de impact ervan op de diverse zorgbehoevenden, van kwetsbare ouderen tot overbelaste mantelzorgers. Dat zijn de vragen die ons reisplan hebben bepaald.

De reis die we samen hebben gemaakt was veelzijdig en leverde veel waardevolle inzichten op. We hebben niet alleen de cijfers en stukken, bestudeerd en mensen geïnterviewd maar gingen ook langs bij welzijnsorganisatie Participe om mee te lopen met voorzieningen, gesprekken en trainingen. Zo kregen we steeds meer zicht in de praktijk op de gebieden ouderenadvies, algemeen maatschappelijk werk als algemene voorziening en inloopvoorziening. Een dagje meelopen op een inloopvoorziening, en een oudere dame zien genieten van het contact tijdens het koffie-uurtje is goud waard. Het geeft een veel beter beeld van het werk van een maatschappelijk coördinator, dan wanneer je dat van papier af moet leiden.

Het was mooi om te zien dat de gemeente Amstelveen mensen echt onderdeel wilde maken van onze bevindingen tijdens de reis, ook al bevatte die deels ook kritische noten. De wethouder Sociaal Domein besprak ons rapport met ambtenaren, met de medewerkers van Participe, liet hen input geven, en zette die input vervolgens in de begeleidende brief naar de gemeenteraad. Dat was echt heel nuttig. Zo kregen we onderweg steeds meer mensen mee.

De mensen met wie we meeliepen vonden het in het begin best spannend. Hun werk, waar zij zich met ziel en zaligheid voor inzetten, werd beoordeeld op hun maatschappelijke effectiviteit. Dat is een stevige interventie die mensen kwetsbaar kan maken. We hebben meegedaan met bijvoorbeeld het koffie-uurtje op de inloopvoorziening, de gym voor dementerenden en de praatgroep voor mantelzorgers. Door onze oprechte interesse in waarom mensen doen wat ze doen, kregen we snel het vertrouwen en was iedereen welwillend om te helpen.

Het werkgebied in het sociaal domein dat wij tijdens deze reis hebben ontgonnen is prachtig: dynamisch, sociaal en invoelend. Zo was ook de samenwerking met de gemeente en Participe. We konden goede gesprekken met elkaar voeren, waarbij we altijd open stonden voor elkaars standpunten en meningen. Dat heeft geleid tot een waardevol rapport, waarin we het complete sociale domein in kaart hebben gebracht. Met onder meer aanbevelingen over de financiën, sturing, prestatie-indicatoren, de organisatie en de productiviteit. De gemeenteraad heeft de aanbevelingen aangenomen en de gemeente is hiermee in 2021 aan de slag gegaan. Wij kijken met een ontzettend goed gevoel terug op deze reis, die naast ons rapport vooral ook veel nuttige inzichten heeft opgeleverd in wat het maatschappelijk werk van de gemeente in de praktijk betekent.

Empathie is de sleutel tot verbinding

Alleen een financiële kosten- en batenanalyse is ontoereikend om te komen tot een verbetering van de bestedingen in het sociaal domein. Oprechte interesse in mensen in de praktijk en empathie vormen de sleutel tot verbinding en daarmee tot een goed rapport; een rapport dat echt iets kan betekenen. Het past de consultants bij SeederDeBoer ook niet om klinisch en kil in een sociaal vraagstuk te gaan staan. Wij willen echt de diepte in, zodat we er daarna boven kunnen gaan hangen om tot de juiste conclusies te komen en aanbevelingen te doen waarmee de betrokken partijen duurzaam verder kunnen.

Het was een prachtige, liefdevolle reis voor beide partijen maar de reis is nog niet voorbij. Het rapport dat wij hebben opgeleverd kun je zien als een spiegel. Je ziet dingen die je mooi vindt en dingen die je wilt veranderen. Het is aan de gemeente Amstelveen om hier blijvend bewust van te zijn en elke dag opnieuw in de spiegel te kijken. Om van daaruit de juiste financiële keuzes te blijven maken voor een optimale maatschappelijke dienstverlening in de praktijk.